Miras
Amcanızın hanımı, mirasın sekizde birini alır. Kalanı ise çocukları arasında erkek çocuğun iki kız çocuk hissesi alacağı şekilde pay edilir. Buna göre mirasın tamamı 72 hisse kabul edilerek şu şekilde bir taksim yapılır:
72 hisselik terekenin sekizde biri olan 9 hisseyi karısı yani yengeniz alır. Kalan 63 hisseden her bir erkek çocuk 14 hisse, her bir kız çocuk da 7 hisse alır. 9+14+14+14+7+7+7=72
Miras bırakanın karısı öncelikle terekenin sekizde birini alır. Geri kalan ise diğer mirasçılar arasında pay edilir. Buna göre:
A. Terekenin tamamı 96 hisseye ayrılır. Miras bırakanın karısı sekizde biri olan 12 hisseyi alır.
B. Kalan 84 hisseden 21’er hisse iki kızına verilir. 42 hisse de daha önce ölen oğlunun hayatta bulunan bir kız bir erkek oğlu arasında erkeğin iki kız hissesi alacağı şekilde (erkek çocuğa 28, kız çocuğa 14 hisse) pay edilir.
Mirasla ilgili ayette “Allah çocuklarınız hakkında terekeden erkek çocuğun iki kız çocuk hissesi almasını emreder.” (Nisâ 4/11) buyrulmaktadır. Babaları veya anneleri daha önce ölmüş torunlar da ayetteki çocuk kapsamındadırlar.
Ülkemizde yürürlükte bulunan Medeni Kanun’da kişinin çocuklarının veya torunlarının olması halinde anne ve babası mirasçı olamasa da İslam’a göre, ölüp de geriye miras bırakan kişinin anne ve babası her durumda (yani ölenin çocukları olsa da olmasa da) çocuklarına mirasçı olurlar.
Bununla ilgili ayet-i kerime şöyledir:
“…Ölenin çocuğu varsa anne ve babasının her birinin mirastan altıda bir hissesi vardır. Ölenin çocuğu olmaz, anası babası ona varis olursa anasına üçte bir pay verilir. Kardeşleri varsa, altıda biri annesinindir…” (Nisâ, 4/11)
Bu ayete göre soruda yer alan miras altıya bölünür; bir hisse ölenin annesine, birer hisse kızlarına, iki hisse de erkek çocuğuna verilir. 1+ (1+1+1)+2= 6
Adamın karısı mirasın sekizde birini alır. Kalanın tamamını (kalanın üçte ikisini farz hisse olarak, kalan üçte birini de akrabalıkla) ise kız çocuklar alırlar. Hepsi kız çocuk olduğu için mirası aralarında eşit olarak paylaşırlar.
Mirasın tamamı 32 hisse kabul edilirse sekizde biri olan 4 hisseyi karısı alır. Kalan 28’lik hisseden de her bir kız çocuk 7’şer hisse alırlar. 4+7+7+7+7=32
Kişinin çocuğu varken kardeşleri mirastan pay alamaz. Nisa 4/176’da kardeşlerin mirasçılıkları için kişinin veledinin (yani kız veya erkek çocuğunun) bulunmaması şartı koşulmuştur. İlgili ayet şöyledir:
“Senden fetva istiyorlar. De ki: Kelâle konusundaki fetvayı size Allah veriyor. Bir kimse çocuğu yokken ölür, bir kız kardeşi kalırsa bıraktığının yarısı onun olur. Çocuksuz ölen kız ise erkek kardeş bütün mirası alır. Kız kardeşler iki tane ise mirasın üçte ikisi onlarındır. Kardeşler erkekli kızlı iseler erkek, iki kıza payı alır. Yanılırsınız diye açıklamayı size Allah yapıyor. Allah her şeyi bilir.” (Nisâ, 4/176)
Kızların evli veya bekâr olmaları ya da küçük-büyük olmaları mirasçılıklarına etki etmez.
Geride miras bırakarak vefat eden kişinin ardından mirasçıların birbirlerine hakları geçmemesi için mirasın fazla vakit kaybetmeden taksim edilmesi gerekir. Eşleri ölen anne veya babalar miras taksimini talep eden çocuklarına darılmamalı, gücenmemelidirler. Zira miras taksimi, onların keyiflerine kalmış bir işlem değil, bizzat Allah’ın emridir.
Sizin durumunuza gelince: Terekenin/mirasın tamamı 40 hisse kabul edilirse 1/8’i olan 5 hisseyi anneniz alır. Kalan 35 hisseyi de her bir kız çocuk (evli-bekâr olmalarına bakmaksızın) 7 hisse alacak şekilde paylaşırlar.
Terekeye ev, araba, nakit para vs. mülkiyeti babanıza âit her şey dâhil edildikten sonra taksim yapılır. Fakat annenizin kocası sebebiyle devletten aldığı dul maaşı dâhil edilmez.
Anne veya babanın hayattayken hasta ve engelli çocuğunun tedavisi için gerekli harcamayı ve tedaviyi yaptırır. Bu doğal ve tabii bir durumdur.
Bununla birlikte ölüme bağlı olarak ya da hayattayken çocukları arasında adaletsizlik yapmaması gerekir.
Bu konuda şöyle bir hadis bulunmaktadır:
Âmir eş-Şa’bî şöyle demiştir: Ben Nûmân İbn Beşîr’den kendisi (Kûfe’de) minber üzerinde hutbe okurken işittim; şöyle diyordu: “Babam Beşîr, (anamın zorlamasıyla) bana bir köle hibe etmişti. Anam Ravâha kızı Amre (babama): Sen bu hibeye Resûlullah’ı şâhit yapmadıkça inanmam, razı olmam, dedi. Bunun uzerine babam Beşîr, Resûlullah’a gidip: Yâ Resûlallah! Ben Amre binti Ravâha’dan doğan oğluma bir esir hediye verdim. Fakat yâ Rasûlallah, Amre bana bu hibeye seni şahit tutmamı emretti, dedi. Resûlullah: “Sen Nûmân’a verdiğin hediyen gibi öbür çocuklarına da verdin mi?” diye sordu.
Beşîr: Hayır (vermedim), dedi.
Bunun üzerine Peygamber, Beşîr’e: “Allah’tan korkun da çocuklarınız arasında adaletli davranın.” buyurdu.
Nûmân şöyle dedi: Artık babam, Peygamber’in yanından dönüp geldi ve bana verdiği hediyesini geri aldı. (Buhari, Hibe, 11.)
Miras, Allah Teâlânın belirlediği miras hükümlerine göre taksim edilir. Babanın miras oranlarını belirleme hakkı yoktur.
Konuyla ilgili benzer sorulara cevaplar aşağıdaki gibidir:
www.fetva.net/goruntulu-fetvalar/bir-kisi-mirasini-cocuklarindan-sadece-birine-birakabilir-mi.html
www.fetva.net/yazili-fetvalar/miras-konusunda-cocuklar-arasinda-ayirim-yapmanin-hukmu-nedir.html
Öncelikle anneniz mirasın sekizde birini alır. Kalanı da çocuklar, erkeklerin iki kız hissesi alacağı şekilde paylaşırlar. Buna göre terekenin toplamı 64 hisse kabul edilirse anneniz sekizde biri olan 8 hisseyi alır. Kalan 56 hisseden de her bir erkek çocuk 14’er hisse, her bir kız çocuk 7 hisse alır.
150.000 lirayı 64 eşit hisseye böldüğümüzde bir hisse 2.343,75 liraya tekabül eder. Buna göre mirası şu şekilde paylaşmanız gerekir:
Miras bırakanın eşi yani anneniz: 8 x 2.343,75 = 18.750 lira
Her bir erkek çocuk: 14 x 2.343,75 = 32.812 lira (toplam 98.437)
Her bir kız çocuk: 7 x 2.343,75 = 16.406 lira (toplam 32.812)
Miras bırakanın (dayınızın) çocukları bulunduğunda kardeşleri (yani anneniz ve varsa diğer kardeşleri) terekeye mirasçı olamazlar.
Anneniz, babasının veya annesinin terekesi mirasçılar arasında taksim edilmemişse onlara mirasçı olabilir.
Benzer bir soru-cevap için lütfen aşağıdaki linki tıklayınız:
www.fetva.net/yazili-fetvalar/olenin-cocuklari-varsa-kardesleri-mirastan-pay-alabilirler-mi.html
Geride eşini, iki kızını ve bir oğlunu bırakarak ölen adamın mirası şu şekilde taksim edilir:
Eşi (anneniz) mirasın sekizde birini aldıktan sonra kalanı kız ve erkek çocuklar arasında erkek çocuğun iki kız çocuk hissesi alacağı şekilde taksim edilir. Buna göre taksim 32 hisse üzerinden olur. Eşi sekizde biri olan 4 hisseyi alır. Kalan 28 hisseden erkek çocuk 14 hisse, kız çocuklar da 7’şer hisse alırlar. 4+14+7+7=32
Miras paylaşımında mirasçıların yaşları değil, cinsiyetleri ve ölen kimseye olan yakınlıkları dikkate alınır. Miras bırakanın belirttiğiniz şekilde farklı yaşlarda üç çocuğunu geride bırakması durumunda kardeşlerin tamamı erkekse tereke eşit olarak üçe pay edilir. Eğer çocuklardan birisi kadınsa terekeden erkek çocuk iki kız çocuk hissesi kadar pay alır. İlgili ayet şöyledir:
“Allah size, çocuklarınız hakkında, erkeğe kadının payının iki misli (miras vermenizi) emreder. (Çocuklar) ikiden fazla kadın iseler, ölünün bıraktığının üçte ikisi onlarındır. Eğer yalnız bir kadınsa yarısı onundur…” (Nisâ, 4/11)
Babanız vefat etmediğine göre bir miras paylaşımı da olmayacaktır. Eğer kendi kazandığınız mallar varsa onları paylaştırmak için bir veya birkaç kişiyi hakem tayin etmenizi ve malınızı ona göre paylaşmanızı tavsiye ederiz.
Kur’an, bir fizik, bir hukuk, bir matematik kitabı gibi konulara ayrılmış değildir. Öyle olsa ancak sayılı birkaç konuya değinebilirdi. Hâlbuki o, her şeyi açıklayan Kitaptır. Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
“Biz bu Kitab’ı sana indirdik ki her şeyi açıklasın, doğru yolu göstersin, ona bağlananlara bir ikram ve bir müjde olsun.” (Nahl 16/89)
www.fetva.net/yazili-fetvalar/kuranda-konular-nicin-farkli-farkli-surelerde-islenmis.html
Her şeyi açıklamasının belli bir usulü vardır. Bununla ilgili ayetler şöyledir:
“Elif, Lâm, Râ. Bu öyle bir kitaptır ki ayetleri muhkem kılınmış, sonra hakîm olan ve her şeyin iç yüzünü bilen Allah tarafından açıklanmıştır.” (Hûd 11/1)
“Allah sözün en güzelini, müteşâbih mesânî bir kitap olarak indirmiştir.” (Zümer 39/23)
Birbirine benzeyen iki şeye müteşâbih denir. Mesânî (مثَانِي) ise ikişer anlamına gelen mesnâ (مثَنى)’nın çoğuludur. Demek ki, Kur’ân ayetleri birbirine benzer ikişerli kümelerden oluşmaktadır. Bu, bir ayetin birçok ayetle benzeştiğini ve ikili ilişki içinde olduğunu gösterir.
Mirasla ilgili ayetler de böyledir. Bakara 180. ayette mirası paylaştırma görevi, topluma yani Müslümanlara yüklenmiştir. Bunu ayetin “size farz kılındı (كتب عليكم)” ifadesinden anlamaktayız. “Marufa uygun olarak (بالمعروف)” ifadesinden de bunun “belirli hisseler” olduğu anlaşılmaktadır. Oranların değişmez olduğu ise hem Nisa 11. ayette hem de Bakara 181. ayette açıkça bildirmektedir.
Miras hükümleri, Bakara 180; Nisâ 7, 11, 12 ve 176. âyetlerde doğrudan yer aldığı gibi Enfâl 8/75 gibi bazı âyetlerde de dolaylı olarak yer almaktadır.
Kur’an’ın Kur’an’ı açıklaması usulü hakkında ayrıntı için de lütfen bakınız:
www.suleymaniyevakfi.org/arastirmalar/kurani-aciklamada-usul.html
Kur’an-ı Kerim’de belirtilen miras paylarının mirasçılara yetmemesi diye bir durum söz konusu değildir. Belirtilen taksim isabetli olmayan içtihada dayanmakta olup mirasçılar arasındaki ilişkinin görülememesinden kaynaklanmaktır. Burada öncelikle ölünün karısı sekizde birini alacak kalan da rahim yoluyla akraba hısımlar arasında pay edilecektir. Kalandan anne altıda bir, baba altıda bir ve üç kız çocuk da kalanın üçte ikisini alacaktır. Belirtilen meselede terekenin toplamı 48 hisse kabul edilirse karısı sekizde biri olan 6 hisseyi alacak. Kalan da rahim sahibi hısımlar arasında Allah’ın Kur’an’da belirttiği oranlara göre taksim edilecektir. Buna göre anne ve baba kalan 42’nin altıda bireri olan 7’şer hisseyi alacak. Üçte ikilik 28 hisseyi de üç kız çocuğu alacaktır.
Avliyyenin yapılmaması gerektiği, ilk defa ne zaman avl yapıldığı ile ilgili lütfen aşağıdaki yazıyı inceleyiniz:
Ölen kişinin şahsi eşyaları, diğer malları gibi mirasçısına intikal eder. Artık onlar ölenin değil, mirasçının malı olmuştur. Mirasçılar da o eşyaları istedikleri gibi kullanabilirler.