Temiz olmak şartıyla isteyen ayakkabılarıyla, isteyen de çıplak ayakla veya çorapla namaz kılabilir. Bu konuda serbesttir.
Nebîmiz de bazen ayakkabılarıyla bazen çıplak ayakla namaz kılmıştır.
Geniş bilgi için lütfen aşağıdaki linkleri tıklayınız:
www.fetva.net/yazili-fetvalar/peygamberimiz-ayakkabiyla-namaz-kilmis-midir.html
www.fetva.net/yazili-fetvalar/ben-askerim-namazi-botlari-cikarmadan-kiliyorum-oluyor-mu.html
Vakit, namazın olmazsa olmaz şartlarındandır. Vakit çıktıktan sonra namaz kılınamayacağı gibi vakit girmeden önce de namaz kılınamaz. Dolayısıyla öğrenciler, vakti girmeden öğle namazını kılamazlar. Fakat yapabilecekleri bazı alternatifler vardır:
1. İlk teneffüslerinde öğle vakti içinde öğle ile ikindiyi birleştirerek kılabilirler (cem-i takdîm). Bunun için namazların sadece farzlarını kılmaları yeterlidir.
2. Veya ikindi vakti girdiğinde yine teneffüste önce öğle namazının farzını, ardından da ikindinin farzını kılarak öğle ile ikindiyi birleştirebilirler (cem-i te’hîr).
3. Namaz kılmaları için bir mescide gitmeleri şart değildir. Sınıflarında veya okulun namaz kılmaya müsait olan herhangi bir yerinde kılabilirler.
4. Çok zor durumda kalırlarsa Bakara sûresinin 239. ayetine göre yürüyerek veya oturarak bile namaz kılabilirler. Ama hiçbir halde namazlarını kazaya bırakamazlar.
5. Abdest alırken ve namaz kılarken ayakkabılarını çıkarmaları şart değildir. Abdestte ayakkabıların üzerine mesh edebilecekleri gibi ayakkabı ile de namazlarını kılabilirler. Bunlar dinimizin istifade edilebilir kolaylıklarındandır.
Cevabın yayımlandığı yer için bkz: Yahya Şenol-Enes Alimoğlu, İnsanlık Tarihi Boyunca O Namaz, Süleymaniye Vakfı Yayınları, İstanbul, 2016, s. 154-155.
Namazların birleştirilmesi ile ilgili geniş bilgi için lütfen aşağıdaki linki tıklayınız:
www.suleymaniyevakfi.org/fikih-arastirmalari/namazlarin-birlestirilmesi.html
Nebîmiz ayakkabıları ile namaz kılmıştır. Çünkü o dönemde Mescid-i Nebi’nin tabanı günümüzde olduğu gibi halılarla kaplı değildi; zemin taş ve topraktandı. Bu yüzden taş veya toprak bir zeminde namaz kılarken ayakkabıların çıkarılması gerekmez. Temiz olup olmadıkları kontrol edilir, namaza engel herhangi bir pislik varsa bunlar giderilir ve ayakkabılarla namaz kılınır. Aşağıdaki hadisler bunu göstermektedir:
Ebû Mesleme radıyallâhu anh’dan rivayete göre o, şöyle demiştir: “Ben Enes b. Mâlik’e: Resûlullâh sallallâhu aleyhi ve sellem ayakkabıları ayağında iken namaz kılar mıydı? Diye sordum. Enes ‘Evet’ cevabını verdi.”[1]
Kitabına bu hadisi alan Tirmizî, “İlim adamları bu hadisle amel ederler” açıklamasına da yer vermiştir.
Abdullah b. Mes’ûd şöyle demiştir: “Şüphesiz biz Resûlullâh’ı ayakkabılarla ve mestlerle namaz kılarken gördük.”[2]
Ebû Saîd el-Hudrî demiştir ki: “Resûlullâh ashabına namaz kıldırırken ayakkabılarını çıkarıverdi ve sol tarafına koydu. Bunu gören cemaat de ayakkabılarını çıkardılar. Resûlullah namazı bitirince: ‘Ayakkabılarınızı niçin çıkardınız?’ diye sordu, (Onlar da:) ‘Senin çıkardığını gördük de (onun için) çıkardık.’ dediler. Bunun üzerine Resûlullâh şöyle buyurdu:
‘Bana Cebrail gelip ayakkabılarımda pislik olduğunu haber verdi. (Ve sözlerine devam ederek) Sizden bir kimse mescide geldiği zaman, baksın, ayakkabılarında pislik varsa silsin ve onlarla namaz kılsın.’ buyurdu.”[3]
Şeddâd b. Evs, babasından (Evs’ten) rivayetle demiştir ki: ‘Resûlullâh şöyle buyurdu:
‘Yahudilere muhalefet ediniz. Çünkü onlar ayakkabılarıyla ve mestleriyle namaz kılmıyorlar (siz kılınız)!’[4]
Bu hadiste geçen “siz ayakkabılarla namaz kılın” cümlesi emir değil, serbestlik ifade eder. Fıkıh âlimleri temiz olmak şartıyla isteyenin ayakkabılarıyla isteyenin de çıplak ayakla namaz kılabileceğini, bu konuda serbest olduğunu söylemişlerdir. Nitekim bunun böyle olduğu Nebîmizin bazen ayakkabılarıyla bazen de çıplak ayakla namaz kılmasından da anlaşılmaktadır.[5]
Cevabın yayımlandığı yer için bkz: Yahya Şenol-Enes Alimoğlu, İnsanlık Tarihi Boyunca O Namaz, Süleymaniye Vakfı Yayınları, İstanbul, 2016, s. 155-156.
[1] Buhârî, Salât, 24; Tirmizî, Salât, 181.
[2] Ebû Dâvûd, Salât, 88; İbn Mace, İkametu’s-Salât, 66.
[3] Ebû Dâvûd, Salât, 88.
[4] Ebû Dâvûd, Salât, 88.
[5] Bkz: Ebû Dâvûd, Salât, 88.
Namaz kılarken de abdest alırken de botları çıkarmanız gerekmez. Abdest alırken onların üzerini mesh edersiniz. Botlara bulaşmış necaset varsa toprağa sürterek temizlersiniz. Ayakkabılarla namaz kılınabileceğini bir önceki cevabımızda anlatmıştık.
Bir de eğer nöbette, eğitimde veya tatbikatta iken namaz vaktinin geçme tehlikesi varsa namazları birleştirerek kılabilirsiniz. Özellikle kış aylarında öğle ile ikindi ve akşam ile de yatsı namazları bu gibi sebeplerden ötürü birleştirilebilir. Mesela ikindi vaktinde nöbetiniz varsa öğle ile ikindiyi öğle vaktinde kılar, nöbete öyle çıkarsınız veya akşam namazı vaktinde nöbette olacaksanız niyet eder, akşamı yatsı ile nöbetten sonra birlikte kılarsınız. Sabah namazı gibi birleştirilemeyecek bir namaz vaktinde nöbette olursanız bu takdirde silahınızı yere bırakmadan olduğunuz yerde veya yürüyerek ima (işaret) ile namaz kılabilirsiniz. Nöbet yerinizi terk etmenize ve görevinizi aksatmanıza gerek yoktur. Allah Teâlâ şöyle buyurur:
“Eğer korku duyacak bir haldeyseniz namazı yürüyerek yahut binek üstünde kılın. Güvene kavuşunca da bilmediğiniz şeyleri size öğreten Allah’ın öğrettiği gibi Allah’ı anın.” (Bakara, 2/239)
Bu din, kolaylık dinidir. Mümkün mertebe bu kolaylıklardan yararlanmak gerekir. Askerlik, polislik vs. gibi zor görevler icra edenler, ibadetlerini bu tür kolaylıklarından yararlanarak eda edebilirler.
Cevabın yayımlandığı yer için bkz: Yahya Şenol-Enes Alimoğlu, İnsanlık Tarihi Boyunca O Namaz, Süleymaniye Vakfı Yayınları, İstanbul, 2016, s.156-157.